دوره 6، شماره 67، دی 1402، صفحات 28 - 39

نویسندگان : سکینه زنگنه یوسف آبادی* ¹ ، حانیه اسلامی ² ، سعیده نجفی ³ ، آلاله محمدیان ⁴

چکیده :
تنوع قومی در ایران به دلیل وجود مؤلفه‌های حقیقی همبستگی میان اقوام و قرار گرفتن هویت قومی به عنوان جزء لاینفک هویت ملی- یک فرصت قلمداد می‌شود. پس هرچه مؤلفه‌های هویت قومی با توجه به هویت ملی تقویت شود، هویت و همبستگی ملی نیز تقویت خواهد شدشود. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی کلیه کتب تعلیمات اجتماعی و فارسی از منظر میزان توجه به هویت قومی دانش‌آموزان طراحی و اجرا شد. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع تحلیل محتوای کمی می باشد. جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه‌ی کتب درسی دوره‌ی ابتدایی می باشد که از این میان با نظر اساتید و متخصصان با روش نمونه‌گیری هدفمند کتاب‌های فارسی و تعلیمات اجتماعی به عنوان نمونه انتخاب شدند. واحد تحلیل؛ جملات، فعالیت‌ها، تصاویر، پرسش و پاسخ‌ها و بیشتر بدانید موجود در متن کتب درسی فارسی و تعلیمات اجتماعی بود. در واحد ثبت؛ پس از مطالعه هر صفحه، مفاهیم مربوط به مؤلفه‌های مورد نظر، مشخص و در سیاهه‌های مربوطه وارد می‌شد. نتایج پژوهش حاکی از این موضوع بود که در کتب درسی تعلیمات اجتماعی و فارسی فقط به حیطه دانش هویت قومی توجه شده است و در ایجاد نگرش و علاقه و تعهد در دانش آموزان نسبت به فرهنگ قومی خودشان بسیار ضعیف عملکرده است. کتب درسی مشترک به تنهایی پاسخگوی آموزش هویت قومی تمامی اقوام ایرانی نیست که در نتایج پژوهش نیز به خوبی این امر آشکار گردید. بنابراین بهترین اقدام برای کشورهای چند قومی مانند: ایران، حرکت از نظام آموزشی متمرکز به سمت نظام آموزی نیمه متمرکز یا غیر متمرکز است.

کلمات کلیدی :
هویت قومی، کتب درسی، تحلیل محتوا