نقش زبان و ادبیات فارسی در تعیین و سنجش مؤلفه‌های هویت ملی
دوره 4، شماره 37، تیر 1400، صفحات 178 - 165
نویسندگان : محمد خدادادی گیو *
چکیده :
در فرآیند برنامه‌ریزي درسی، انتخاب محتوي از اهمیت خاص برخوردار است. لیکن چنین انتخابی باید با تحلیل محتوي همراه باشد تا پیام‌هاي آشکار و مکنون آن شناخته شود. این امر در موضوع هویت ملی، اهمیتّی مضاعف دارد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتواي کتب ادبیات فارسی از منظر هویت ملی انجام شده است. بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوي، کتب ادبیات فارسی متوسطه دوره اول که در سال 400-99 تألیف شده، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. به این منظور از روش آنتروپی شانون براي بدست آوردن ضریب اهمیّت هر یک از مقوله تحقیق استفاده شده است. مؤلفه‌هاي اصلی پژوهش شامل ادبیات ملی، اسطوره ملی، میراث فرهنگی، مشترکات ملی و قومیت است، که هر یک توسط واحد تحلیل : لغات، مضمون، تصاویر بررسی گردیده‌اند. نتایج پژوهش، نشان داد که به مؤلفه‌هاي ادبیات ملی، مشترکات ملی، میراث فرهنگی، قومیت، اسطوره‌هاي ملی در واحدهاي لغات، مضمون و تصاویر به‌طور هماهنگی توجه نشده است. بطوري که در واحد لغات کتب زبان و ادبیات فارسی به مؤلفه‌هاي ادبیات ملی، مشترکات ملی و میراث فرهنگی توجه شده و به دو مؤلفه دیگر قومیت و اسطوره‌هاي ملی توجه چندانی نشده است. در واحد مضمون کتب ادبیات فارسی به مؤلفه‌هاي مشترکات ملی، ادبیات ملی و میراث فرهنگی توجه شده، در صورتی که به دو مؤلفه دیگر قومیت و اسطوره‌هاي ملی توجه چندانی نشده است. در واحد تصویر کتب ادبیات فارسی دوره راهنمایی به مؤلفه‌هاي قومیت، ادبیات ملی و میراث فرهنگی توجه شده و به دو مؤلفه دیگر مشترکات ملی و اسطوره‌ها توجه چندانی نشده است. با این امر می‌توان نتیجه گرفت، شاید هیچ یک از مؤلفه‌ها برتري نسبت به دیگري ندارند. یا شاید اینگونه باشد که در هر سال یک مؤلفه خاص مدنظر بوده است. یا میزان اهمیت دادن به گونه‌اي تصادفی باشد. به نظر می‌رسد، در این کتب و واحدهاي مورد نظر این هماهنگی بطور چشم‌گیري ملاحظه نمی‌شود.
در فرآیند برنامه‌ریزي درسی، انتخاب محتوي از اهمیت خاص برخوردار است. لیکن چنین انتخابی باید با تحلیل محتوي همراه باشد تا پیام‌هاي آشکار و مکنون آن شناخته شود. این امر در موضوع هویت ملی، اهمیتّی مضاعف دارد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتواي کتب ادبیات فارسی از منظر هویت ملی انجام شده است. بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوي، کتب ادبیات فارسی متوسطه دوره اول که در سال 400-99 تألیف شده، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. به این منظور از روش آنتروپی شانون براي بدست آوردن ضریب اهمیّت هر یک از مقوله تحقیق استفاده شده است. مؤلفه‌هاي اصلی پژوهش شامل ادبیات ملی، اسطوره ملی، میراث فرهنگی، مشترکات ملی و قومیت است، که هر یک توسط واحد تحلیل : لغات، مضمون، تصاویر بررسی گردیده‌اند. نتایج پژوهش، نشان داد که به مؤلفه‌هاي ادبیات ملی، مشترکات ملی، میراث فرهنگی، قومیت، اسطوره‌هاي ملی در واحدهاي لغات، مضمون و تصاویر به‌طور هماهنگی توجه نشده است. بطوري که در واحد لغات کتب زبان و ادبیات فارسی به مؤلفه‌هاي ادبیات ملی، مشترکات ملی و میراث فرهنگی توجه شده و به دو مؤلفه دیگر قومیت و اسطوره‌هاي ملی توجه چندانی نشده است. در واحد مضمون کتب ادبیات فارسی به مؤلفه‌هاي مشترکات ملی، ادبیات ملی و میراث فرهنگی توجه شده، در صورتی که به دو مؤلفه دیگر قومیت و اسطوره‌هاي ملی توجه چندانی نشده است. در واحد تصویر کتب ادبیات فارسی دوره راهنمایی به مؤلفه‌هاي قومیت، ادبیات ملی و میراث فرهنگی توجه شده و به دو مؤلفه دیگر مشترکات ملی و اسطوره‌ها توجه چندانی نشده است. با این امر می‌توان نتیجه گرفت، شاید هیچ یک از مؤلفه‌ها برتري نسبت به دیگري ندارند. یا شاید اینگونه باشد که در هر سال یک مؤلفه خاص مدنظر بوده است. یا میزان اهمیت دادن به گونه‌اي تصادفی باشد. به نظر می‌رسد، در این کتب و واحدهاي مورد نظر این هماهنگی بطور چشم‌گیري ملاحظه نمی‌شود.
کلمات کلیدی :
زبان و ادبیات فارسی، هویت ملی، تحلیل محتوا، آنتروپی شانون.
زبان و ادبیات فارسی، هویت ملی، تحلیل محتوا، آنتروپی شانون.
مشاهده مقاله
981
دانلود
0