بررسی و مقایسه جایگاه تربیت دینی و اخلاقی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و قرآن کریم

دوره 6، شماره 63، شهریور 1402، صفحات 97 - 112

نویسندگان : خدیجه زارعی محمودآبادی * و محمدعلی فلاح یخدانی

چکیده :
مقدمه: در این نوشتار برآنیم تا تربیت را از دیدگاه اسلام و اندیشمندان مسلمان و قرآن کریم بررسی کنیم. اگر بخواهیم تعریفی برای تربیت دینی داشته باشیم، خیلی کوتاه، گویا و قابل فهم این طور می‌گوییم: آن شکوفاسازی فطرت‌های الهی است. وقتی فطرت‌های پاک الهی که در وجود فرزندان ما نهاده شده است را می‌آوریم به منصه رفتار او، کلام او، خلق و خو و منش و اخلاق او می‌رسانیم، این تربیت دینی می‌شود قطعاً اگر ما بخواهیم یک نسل جامعی را تربیت کنیم، هم باید استعدادهای عمومی او را شکوفا بکنیم. یعنی او را تربیت بکنیم و اگر بخواهیم آن تکامل بخشی و هدف خلقت را دنبال بکنیم، باید تربیت دینی یعنی فطرت‌های او را هم شکوفا بکنیم که رفتار و کردار او براساس آن فطرت‌ها شکل بگیرد و عمل بکند و خیلی از پاکی‌ها و نورانیّت‌های انسان‌ها براساس همان فطرت‌های الهی است و این‌ها حتماً باید تربیت شود. می‌خواهیم بدانیم تربیت دینی و اسلامی چیست؟ در روش صحیح تربیت چه فرآیندی باید طی شود؟روش پژوهش: روش مورد استفاده، توصیفی – تحلیلی با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوا میباشد . جامعه پژوهش منابع و مقالات معتبر دینی و مبانی نظری که ایده اندیشمندان مرتبط با متغیرهای پژوهش بوده به روش هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته و همزمان با فرایند فیش برداری اطلاعات جمع آوری شده و تحلیل داده ها به صورت مستمر و پی درپی انجام گرفت. یافته ها: یافته های این پژوهش شامل توصیف و تبیین الگوها و رویکردهای تربیت دینی و اخلاقی که در مبانی نظری و منابع معتبر دینی و مقالات مرتبط مطرح گردیده است و تاثیر آن در تربیت دینی فرزندان و در نهایت کمک به تحقق اهداف مورد بررسی و بازبینی قرار گرفت. در این پژوهش مراد از علم تربیت دینی؛ علم تجربی یا انسانی است از که جهت گیري الهی برخوردار باشد ودر راستاي اهداف و انگیزه دینی قرار گیرد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان داد که نگاه به مقوله الگوها و رویکردهای تربیت دینی و اخلاقی جامع نگر بوده و به خوبی می توان به آن استناد نمود و در راستای تحقق اهداف تربیت دینی می توانند نقش بسیار مهمی ایفا نمایند. مقاله ي حاضر با مقايسه ي مفاهيم بنيادين دين، تربيت و تأثيرات متقابل اين دو بر يكديگر از ديدگاه اندیشمندان مسلمان، به مقايسه ي مدل تربيت ديني در ساحت فكري آنان پرداخته و با اشاره به نقاط همسو و در عين حال، جهات افتراق ديدگاه آنها و بيان وجوه مختلفي همچون حركت و شدن، عشق ورزي، اخلاق، آزادي، دستيابي به سعادت و ... در نهايت برتري نگرش را آشكار خواهد نمود.

کلمات کلیدی :
علم دینی، تربیت، اخلاق، اندیشمندان مسلمان