رهیافتی پدیدارشناسانه به عوامل تحمیلی در انتخاب رشته تحصیلی دانش‌ آموزان

دوره 6، شماره 65، آبان 1402، صفحات 97 - 110

نویسندگان : اسماء احمدیان مرج * و عزت الله ملک پور افشار

چکیده :
یکی از مهم‌ترین انتخاب‌های دانش‌آموزان در زمان تحصیل که نقش تعیین‌کننده‌ای در مسیر آینده تحصیلی و شغلی آن‌ها دارد، فرآیند انتخاب رشته در پایه نهم است. اگرچه علاقه و توانایی دانش‌آموزان در این انتخاب اهمیت ویژه‌ای دارند اما عوامل مختلفی می‌تواند منجر به تحمیل این انتخاب در بعضی از افراد شود. مطالعه حاضر با هدف توصیف پدیده عوامل تحمیلی در انتخاب رشته دانش‌آموزان با طرح پژوهش کیفی و از نوع رویکرد پدیدارشناسی انجام شد. جامعه مورد مطالعه شامل تمام دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم مدارس هاجر و معصومیه شهرستان راور در سال تحصیلی 1401-1402 و روش نمونه‌گیری از نوع هدفمند بود. به این صورت که از میان این دانش‌آموزان، تعداد 10 نفر انتخاب شده که انتخاب نمونه و مصاحبه تازمان اشباع داده‌ها ادامه‌یافت. داده‌ها ازطریق مصاحبه نیمه‌ساختار‌یافته گردآوری شدند و سپس با استفاده از روش کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. دقت و صحت داده‌ها از روش‌های همسوسازی، بازبینی توسط اساتید و اعتباریابی پاسخ‌دهنده بدست آمد. طبق نتایج بدست‌آمده 5 مضمون اصلی و 15 مضمون فرعی شناسایی شدند. کلیدی‌ترین مضمون‌های تحمیلی در انتخاب رشته شامل اجبار والدین، محدودیت وجود رشته مورد علاقه در محل زندگی، عدم حد نصاب قبولی در رشته مورد نظر، ترس از شکست و مقایسه با دیگران بدست آمد. به طور کلی این مطالعه امکان درک عمیق تاثیر عوامل تحمیلی در فرآیند انتخاب رشته را فراهم می‌آورد.

کلمات کلیدی :
انتخاب رشته، عوامل تحمیلی، رشته تحصیلی